ABD savaş gemileri haftalardır Latin Amerika ülkesinin çevresinde bulunuyor. Ayrıca ABD tarafından uyuşturucu taşıdığı iddia edilen teknelere düzenlenen saldırılarda onlarca kişi öldürüldü.
ABD Başkanı Donald Trump bunun yanı sıra Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun başına konan ödülü de iki katına çıkardı.
Nicolas Maduro kimdir?
Venezuela'nın eski Devlet Başkanı Hugo Chavez'in yetiştirdiği Maduro, Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi (PSUV) liderliğini yapıyor.
Eski bir otobüs şoförü ve sendika lideri olan Maduro, Chavez'in hayatını kaybettiği 2013'ten bu yana devlet başkanlığı görevini yürütüyor.
Chavez ve Maduro, iktidarda oldukları 26 yıl boyunca Venezuela parlamentosu, yargının büyük bölümü ve seçim konseyi gibi kilit kurumların kontrolünü ele geçirdi.
2024 seçimlerinde muhalefet adayı Edmundo Gonzalez açık ara farkla kazandığını söylese de Maduro galip ilan edildi.
Gonzalez, ana muhalefet lideri Maria Corina Machado'nun adaylığının engellenmesinin ardından oy pusulasında onun yerini almıştı.
Machado, Ekim'de "diktatörlükten demokrasiye adil ve barışçıl bir geçişin sağlanması için verdiği mücadele" nedeniyle Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
Muhalif lider seyahat yasağına rağmen aylarca saklandıktan sonra ödülü almak üzere Aralık'ta Norveç'in başkenti Oslo'ya gitti.
Trump neden Venezuela'yı hedef alıyor?
ABD Başkanı Donald Trump, yüz binlerce Venezuelalı göçmenin ABD'ye gelmesinden Maduro'yu sorumlu tutuyor.
2013'ten bu yana ülkedeki ekonomik kriz ve baskılardan kaçtığı tahmin edilen yaklaşık sekiz milyon Venezuela vatandaşının ABD'de yaşadığı tahmin ediliyor.
Trump, kanıt göstermeden Maduro'yu "hapishanelerini ve akıl hastanelerini boşaltmakla" ve mahkumları ABD'ye göç etmeye "zorlamakla" suçluyor.
Ayrıca ABD'nin uyuşturucu ile mücadelesinde de Venezuela odakta.
Trump yönetimi, Tren de Aragua ve Cartel de los Soles adlı Venezuelalı suç örgütlerini "terör örgütü" ilan etti ve ikinci örgütün bizzat Maduro tarafından yönetildiğini öne sürdü.
Maduro ise iddiaları reddetti ve ABD'yi "uyuşturucuyla savaşı" kendisini devirmek ve Venezuela'nın petrol rezervlerini ele geçirmek için bir bahane olarak kullanmakla suçladı.
Uzmanlara göre Cartel de los Soles hiyerarşik bir grubu tanımlamıyor. Bu terim, uyuşturucunun Venezuela'dan geçişine izin veren yolsuz yetkilileri tanımlamak için kullanılıyor.
ABD neden Karayip Denizi'ne savaş gemileri gönderdi?
ABD'nin Karayiplerde 15 bin askeri, bazı uçak gemileri, güdümlü füze destroyerleri ve amfibi saldırı gemileri bulunuyor.
Washington'ın 1989'da Panama'yı işgal etmesinden bu yana bölgeye yapılan en büyük askeri yığınağın amacı ABD'ye uyuşturucu akışını durdurmak olarak açıklanıyor.
Bu savaş gemilerinin arasında dünyanın en büyük uçak gemisi USS Gerald Ford da yer alıyor.
Venezuela açıklarında petrol tankerine el konulmadan önce ABD helikopterlerinin buradan havalandığı bildirildi.
ABD, tankerin "Venezuela ve İran'dan yaptırım uygulanan petrolü taşımak için kullanıldığını" iddia etti.
Venezuela ise bu eylemi "uluslararası korsanlık" olarak nitelendirdi.
ABD kuvvetleri geçtiğimiz aylarda uluslararası sularda uyuşturucu taşıdığı iddia edilen teknelere yirmiden fazla saldırı düzenledi.
Saldırılarda 80'den fazla kişi öldürüldü.
Trump yönetimi, ABD'ye karşı düzensiz savaş yürütmekle suçladığı uyuşturucu kaçakçılarıyla mücadele ettiğini savunuyor.
ABD öldürülen kişileri "narko terörist" olarak tanımlasa da hukukçular bu saldırıların "yasal askeri hedeflere" karşı olmadığını savunuyor.
2 Eylül'de düzenlenen ilk saldırıda teknelerin bir değil iki defa hedef alınması ve bazı kişilerin ikinci saldırıda öldürülmesi özellikle dikkat çekmişti.
Eski bir Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) başsavcısı BBC'ye verdiği demeçte ABD'nin askeri harekatının genel olarak barış zamanında sivillere karşı planlı ve sistematik bir saldırı kategorisine girdiğini söyledi.
Buna karşılık Beyaz Saray, ABD'yi "kıyılarımıza zehir getirmeye çalışan... Amerikalıların yaşamlarını yok eden" kartellerden korumak için saldırıları düzenlediğini ve silahlı çatışma yasalarına uygun hareket ettiğini savunuyor.
Venezuela ABD'ye uyuşturucu sevkiyatı yapıyor mu?
Narkotik uzmanları Venezuela'nın küresel uyuşturucu kaçakçılığında nispeten küçük bir aktör olduğunu, başka yerlerde üretilen uyuşturucuların kaçırıldığı bir transit ülke olarak hareket ettiğini söylüyor.
Komşu Kolombiya dünyanın en büyük kokain üreticisi ancak uyuşturucunun çoğu Venezuela üzerinden değil başka yollardan ABD'ye kaçırılıyor.
ABD Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi'nin 2020 tarihli bir raporuna göre ABD'ye ulaşan kokainin neredeyse dörtte üçü Pasifik Okyanusu üzerinden geliyor.
Rapora göre bunun sadece küçük bir yüzdesi Karayipler'deki tekneler aracılığıyla ABD'ye taşınıyor.
Ancak ABD'nin düzenlediği saldırıların çoğu Karayipler'de, yalnızca birkaçı Pasifik'te yer alıyor.
Trump Eylül'de ABD askeri liderlerine hedef alınan teknelerin "çoğunlukla fentanil ve diğer uyuşturuculardan oluşan beyaz toz torbalarıyla dolu olduğunu" söyledi.
Fentanil, eroinden 50 kat daha güçlü sentetik bir uyuşturucu. ABD'de en fazla aşırı doz ölümlerine yolan açan madde bu.
Ancak fentanil esas olarak Meksika'da üretiliyor ve ABD'ye neredeyse yalnızca güneyden kara yoluyla taşınıyor.
ABD Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi'nin 2025 Ulusal Uyuşturucu Tehdidi Değerlendirmesi'nde ABD'ye kaçak yollardan sokulan fentanilin menşe ülkesi olarak Venezuela'nın adı geçmiyor.
Venezuela ne kadar petrol ihraç ediyor?
Petrol, Maduro hükümetinin ana gelir kaynağı. Sektörden elde edilen kâr hükümet bütçesinin yarısından fazlasını oluşturuyor.
Venezuela günde yaklaşık 900 bin varil petrol ihraç ediyor. En büyük alıcısı ise Çin.
ABD'de yürütülen bir çalışmaya göre Venezuela dünyanın en büyük kanıtlanmış ham petrol rezervlerine sahip ancak bunları verimli kullanamıyor.
ABD Enerji Bilgi İdaresi'ne (EIA) göre Venezuela, teknik ve bütçesel zorluklar nedeniyle 2023'te küresel ham petrolün yalnızca yüzde 0,8'ini üretti.
Trump, Venezuela'ya ait petrol tankerini alıkoyduktan sonra gazetecilere "Sanırım petrol bizde kalacak" dedi.
ABD daha önce Venezuela ve Maduro hükümetine yönelik hamlelerinin ülkenin kullanılmayan rezervlerine erişimi güvence altına alma girişimi olduğu iddialarını reddetmişti.
ABD Venezuela'ya saldırabilir mi?
Trump ve Maduro 21 Kasım'da telefonda görüştü.
Görüşmede neler konuşulduğu açıklanmamakla birlikte, Reuters haber ajansı Trump'ın Maduro'ya ailesiyle birlikte Venezuela'yı terk etmek için bir hafta süre tanıdığını yazdı.
Maduro'nun Trump'ın güvenlik güvencesine rağmen bu teklifi kabul etmediği belirtildi.
Verilen sürenin dolmasından bir gün sonra Trump Venezuela çevresindeki hava sahasını kapattıklarını ilan etti.
ABD Başkanı ayrıca Venezuelalı uyuşturucu kaçakçılarına karşı "karadan" harekete geçme tehdidinde bulundu ancak böyle bir operasyonun nasıl olacağını detaylandırmadı.
Trump'ın basın sözcüsü de ABD askerlerinin Venezuela'da konuşlandırılması ihtimalini vurguladı ve gazetecilere "başkanın takdirinde olan seçenekler masada" dedi.
Sözcü başka detay vermedi ancak askeri yorumcular haftalardır ABD'nin Karayipler'deki askeri yığınağının uyuşturucu operasyonu için gerekenden çok daha büyük olduğuna dikkat çekiyor.
Petrol tankerine el konulmasının ardından BBC'nin ortağı CBS News'e konuşan bir kaynak, Trump yönetiminin buna benzer başka adımlar atmayı da düşündüğünü söyledi.
