Elon Musk, Ukrayna'nın Starlink internet hizmetlerine erişimini finanse etmeye devam edeceğini söyledi.
Musk, geçtiğimiz günlerde kendi uzay endüstrisi şirketi SpaceX’in, Ukrayna'nın Starlink kullanımını "sonsuza kadar finanse etmeye devam edemeyeceğini" söylemişti.
Uyduya dayalı olan bu sistem, savaşla birlikte Ukrayna ordusu ve hükümeti için önemli bir araç haline geldi.
Starlink nedir ve nasıl çalışır?
Starlink, geniş uydu ağları aracılığıyla internet hizmeti veriyor.
Amacı, erişimin zor olduğu bölgelerde yaşayan insanlara yüksek hızlı internet sağlamak.
Uydular, bağlantıyı olabildiğince hızlı hale getirmek için alçak yörüngeye yerleştiriliyor.
Starlink 2018'den beri uzaya 3 bin kadar uydu yerleştirdi. Pocket-lint teknoloji sitesinin yayın yönetmeni Chris Hall, bunun 10 ila 12 bine yükselebileceğini söylüyor.
"Uydu kullanmak çöl ya da dağ gibi ücra bölgelere internet bağlantısı sağlarken ortaya çıkan problemleri çözüyor" diyen Hall, "O bölgelere ulaşmak için kablolar ve direkler gibi geniş miktarda bir alt yapı gereksinimini bypass ediyor" ifadelerini kullanıyor.
Starlink Ukrayna'ya nasıl fayda sağlıyor?
Rus güçleri Ukrayna'da ilerlerken, ülkedeki internet ve mobil hizmetlerini kapatıyordu.
Elon Musk, Rus güçleri topraklarına girdikten kısa bir süre sonra Ukrayna'ya Starlink hizmeti sağlamaya başladı.
Musk şimdiye kadar yaklaşık 20 bin çanak ve modem setinin Ukrayna'ya gönderildiğini söylüyor.
Ukrayna Başbakan Yardımcısı Mikaylo Fedorov, Rusya'nın füze saldırılarının ardından temel hizmetlerin yeniden kurulmasında Starlink'in vazgeçilmez olduğunu söylüyor.
Fedorov, Twitter üzerinden, enerji ve iletişim altyapısına karşı Rusya'nın gerçekleştirdiği saldırıların ardından Starlink sayesinde bu kritik bölgelerdeki bağlantıların hızlıca tamir edildiğini de yazdı.
Ukrayna, Starlink'i savaş alanında da kullanıyor.
Londra'daki Kings College'tan savunma çalışmaları araştırmacısı Dr. Marina Miron, "Ukrayna kuvvetleri Starlink'i, örneğin karargahla cephedeki askerler arasında, iletişim kurmak için kullanıyor" diyor ve ekliyor:
"Sinyalleri sıradan radyo sinyalleri gibi engellenmiyor ve kiti kurmak sadece 15 dakika alıyor."
Elon Musk neden Ukrayna'ya Starlink sağlamayı bırakmakla tehdit ediyor?
Ekim ayı başında, Elon Musk Ukrayna'ya Kırım'ı Rusya'ya bırakmayı ve Rusya'nın işgal ettiği bölgelerde referandum yapmasına izin verilmesini önerdi.
Ukraynalı bir konsolos ise küfürlü bir şekilde susmasını söyledi.
Musk buna, Rusya'nın işgali başladığından beri Ukrayna'ya Starlink sağlamanın ve onları etkisiz hale getirmek isteyen Ruslarla savaşmanın kendisine 80 milyon dolara mal olduğunu söyleyerek cevap verdi. Bu parayı ödemeye devam etmeyeceğini ekledi.
Bunun yerine, finansmanın ABD hükümetinden olması gerektiğini de belirtti.
Yine de Musk 15 Ekim'de "Starlink hala para kaybediyor olsa da Ukrayna hükümetine ücretsiz hizmet vermeye devam edeceğiz" şeklinde tweet attı.
Starlink'i dünyanın başka yerlerinde kimler kullanabilir?
49 Starlink uydusu taşıyan bir SpaceX füzesi, geçtiğimiz Şubat ayında Cape Canaveral'dan ateşlendi.
Starlink, çoğu Kuzey Amerika, Avrupa, Avustralya, Yeni Zelanda ve çevre adalarda olmak üzere 40 ülkede hane ve işyerlerinde hizmet veriyor.
Ancak diğer internet sağlayıcılarıyla kıyaslayınca Starlink hiç de ucuz değil.
Uydulara bağlanmak için gerekli olan çanak ve modem 599 dolar, aylık kullanım ücreti ise 110 dolar.
Şirket, şimdiye kadar 700 bin abonesi olduğunu söylüyor.
Londra Uzay Politikası ve Hukuku Enstitüsü'nden Prof. Said Mosteshar, gelişmiş dünyanın çoğunda zaten iyi bir internet bağlantısı olduğunu vurguluyor:
"Starlink pazar payının küçük bir parçasına bel bağlıyor."
Starlink, gelecek yıl kapsama alanını Afrika ile Güney Amerika genelinde ve Asya'nın internet bağlantısı daha sorunlu olan bölgelerine de genişletmeyi planlıyor.
Hall, "Starlink'in fiyatları Afrika'daki pek çok hane için fazla yüksek olabilir" diyor.
"Ancak uzak yerlerdeki okullar ve hastanelerdeki bağlantı için önemli bir rol oynayabilir" sözlerini de ekliyor.
Starlink uzay çöpü yaratıyor mu?
Starlink uyduları genellikle fotoğraflarda yıldızları ve gezegenleri örten ışık çizgileri olarak görünür
Starlink Alçak Dünya Yörüngesi'nde (ADY) uyduları olan tek internet sağlayıcı değil.
Amazon da ADY'ye binlerce Kuiper uydusu yerleştirmeyi planlıyor, OneWeb de bir süredir bunu yapıyor.
Said Mosteshar, "ADY'ye uydu yerleştirmek sorunlara yol açabilir" diyor:
"Uydular diğer araçlara çarpabilir ve burada bir enkaz oluşturabilir. Bunlar da yüksek hızda giderken daha çok zarar verebilir."
Şimdiye kadar Starlink uyduları pek çok kazadan kıl payı kurtuldu. Bir keresinde Çin uzay istasyonuyla neredeyse çarpışacaktı.
Portsmouth Üniversitesi'nden uzay proje yöneticisi Dr. Lucinda King, "Kazalardan arta kalan kalan parçalar artarsa, bu alçak yörüngeyi kullanılamaz hale getirebilir" diyor ve şunları ekliyor:
"Ve biz de hiçbir zaman alçak yörüngeden, navigasyon uyduları ve telekom uydularının bulunduğu yüksek yörüngeye çıkamayabiliriz".
Starlink'in uyduları astronomlar için de sorun yaratıyor.
Gün doğumu ve batışında gözle görünür durumdalar ancak güneş kanatlarını parlatıyor. Bu da teleskop görüntüsünde ışınlara yol açıyor, yıldızların ve gezegenlerin görüntüsünü bozuyor.
Starlink ise, yüzeylerini daha az parlak yaparak uydularındaki parlamayı düşürmeyi denediğini söylüyor.
