Parlak yeşil Japon çayı, İngiltere'deki Starbucks lattelerinden, Singapur'daki Krispy Kreme çöreklerine kadar her şeyde bulunabiliyor.
Küresel matcha çılgınlığı sosyal medya tarafından yönlendiriliyor. İnternet ünlüleri demleme ipuçları, incelemeler ve tarifler paylaşıyor.
"Matcha Tok" etiketi on milyonlarca görüntülenme sayısına ulaştı.
Matcha'nın artan popülaritesi, Japonya'nın salgın sonrası turizm patlamasıyla da bağlantılı.
Zayıflayan para birimi ülkeyi cazip bir destinasyon haline getirmenin yanı sıra Japon mallarına olan talebi de artırıyor.
Bununla birlikte toz matcha çayına talep de artıyor.
ABD'li çay ithalatçısı Lauren Purvis, BBC'ye yaptığı açıklamada, müşterilerinin bir zamanlar bir ay yeten matcha stoğunun, günler içinde tükendiğine şahit olduklarını kendisine söylediğini aktarıyor.
Ancak bu artan talep, sıcak hava dalgalarıyla bağlantılı azalan çay mahsulleriyle ve ve ABD'nin Japonya'ya uyguladığı gümrük vergileriyle birleşince matcha fiyatlarını da yükseltiyor.
Geleneksel olarak sağlığa faydaları, kafeini ve lezzeti için aranan Matcha, asırlık ve son derece uzmanlaşmış bir sürecin ürünü.
Matcha, Tencha adı verilen yeşil çay yapraklarından yapılıyor ve bu yapraklar daha büyürken haftalarca gölgede tutuluyor.
Bu adım, çayın kendine özgü "umami" aromasını geliştirmek için çok önemli ve doğal tatlılığını tamamlayan tuzlu bir tat.
Yapraklar toplanıyor, kurutuluyor ve saatte sadece 40 gram matcha üretebilen taş değirmenler kullanılarak toz haline getiriliyor.
Ancak son aylarda rekor kıran sıcak hava dalgaları mahsülü vurduğu için yetiştiriciler zorlanıyor.
Japonya'daki tenchanın yaklaşık dörtte birinin üretildiği Kyoto bölgesinde sıcak hava hasadın zayıf kalmasına neden oldu.
Nüfusun yaşlanması ve yeterli sayıda gencin sektöre girmemesi nedeniyle ülke çiftçi sıkıntısıyla da karşı karşıya.
Kyoto'nun matcha ile ünlü şehri Uji'deki dükkanlar, kapılarını açar açmaz raflarının turistler tarafından boşaltıldığına şahit oluyor.
Sonuç olarak, birçok perakendeci müşterilerin ne kadar matcha tozu satın alabileceğine dair sınırlar getiriyor.
Kyoto'daki Camellia Tea Ceremony'nin müdürü Atsuko Mori, geçen yıl ziyaretçi sayısının iki katına çıkması nedeniyle müşterilerin yalnızca bir kutu matcha satın almasına izin verdiklerini söylüyor.
Çay ustası Rie Takeda, matcha stoklarını da yakından takip etmek zorunda olduğunu, çünkü daha önce sadece birkaç günde ulaşan siparişlerin artık bir haftadan fazla sürebildiğini söylüyor.
Tokyo merkezli bir çay seremonisi zinciri olan Chazen'de çalışıyor ve konuklara matcha sunan geleneksel ritüellere ev sahipliği yapıyor.
Kıtlık nedeniyle Chazen'in satış noktalarındaki çay fiyatları bu yıl yaklaşık %30 oranında arttı.
Takeda bir çevirmen aracılığıyla talebin iyi olduğunu söylüyor ve devam ediyor:
"Bu, daha fazla insanın Japon kültürü hakkında bilgi sahibi olması için bir araç"
Matchaya olan ilgi, daha fazla yetiştiriciyi de bu sektöre yöneltiyor.
Japonya tarım bakanlığına göre, Matcha üretimi 2010 ile 2023 yılları arasında neredeyse üç katına çıktı.
Ayrıca matcha dahil yeşil çay ihracatının da geçen yıl %25 artarak 250 milyon dolara ulaştığı belirtiliyor.
'Stoklamayın, tadını çıkartın'
Matcha çılgınlığı, daha dikkatli tüketimi teşvik etmek için bir hareketi de başlattı.
Savunucuları, matchayı stokladıkları ya da popülerliğinden kazanç sağladıklarını düşündükleri kişilere sesleniyor.
Diğerleri ise çay tiryakilerini ne kadar çay kullandıkları konusunda dikkatli olmaya ve matchayı tariflerde bir bileşen olarak kullanmak yerine, en saf haliyle tatmaya çağırıyor.
Kyoto'daki Camellia Tea Ceremony'nin müdürü Mori, yüksek kaliteli matchanın yemek pişirmede kullanıldığını -ki bu durumda hassas aroması genellikle kayboluyor- ya da yeniden satılmak üzere stoklandığını görmenin "biraz üzücü" olduğunu söylüyor.
Mori devam ediyor:
"Matcha en yüksek dereceli çaydır ve bizim için çok özeldir. Bu yüzden yeniden satıldığı ya da yiyeceklerde kullanıldığına dair hikayeler duyduğumda biraz çelişki yaşıyorum"
Küresel Japon Çay Derneği, insanları daha bol bulunan ve yemek pişirmek için daha uygun olan, daha sonraki hasatlardan elde edilen daha düşük dereceli matcha kullanmaya teşvik ediyor.
Yüksek kaliteli matcha, latte gibi içeceklerde kullanıldığında genellikle narin lezzetini kaybediyor.
Dernek, "Bu ayrımlara ilişkin farkındalığın artırılması, Japon çayının saygıyla tüketilmesini sağlarken, arkasındaki zanaat ve geleneği de destekliyor" diyor.
Ayrıca, ABD'nin Japonya'ya uyguladığı gümrük vergileri nedeniyle matcha fiyatlarının daha da yükselebileceğini söylüyor.
Washington ve Tokyo, ABD'ye girecek Japon ürünlerine %15 ithalat vergisi uygulanmasını öngören bir ticaret anlaşması imzaladıklarını duyurdu.
Purvis gibi Matcha distribütörleri bu etkiye hazırlanıyor.
Oregon merkezli girişimci, iki ülkenin bir ticaret anlaşmasına varması için belirlenen son tarih öncesinde Temmuz ayı başında siparişlerin %70'ten fazla arttığını söylüyor.
Purvis'ten yapılan açıklamada, "Japon çayı ABD'de yetiştirilmediği için" gümrük vergilerinin koruması gereken bir Amerikan endüstrisi olmadığına işaret ediyor.
Şirket matchanın vergilerden "muaf tutulması gerektiğinin farkına varılacağını umuyoruz" açıklamasını yapıyor.
Artan talep ve sınırlı arz, fiyatları yükseltse de ufukta biraz ışık görünüyor.
En azından bir matcha kafe zinciri, yakın bir süre için olmasa da gelecekte fiyatların düşebileceğini düşünüyor.
Matcha Tokyo'nun kurucularından Masahiro Nagata BBC'ye verdiği demeçte, "Düşük kaliteli matcha yüksek fiyata satılıyor ve bunun artık sürdürülebilir olmayacağını düşünüyoruz" diyor.
Nagata, "Şu anda bir patlama yaşanıyor ve talep hızla artıyor, ancak bunun iki ila üç yıl içinde biraz sakinleşeceğini düşünüyoruz" öngörüsünü dile getiriyor.
