Elgin Mermerleri olarak da bilinen Parthenon Heykelleri'nin iadesi tartışması, İngiltere ile Yunanistan arasında diplomatik krize neden oldu.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, bugün Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile planlanan görüşmesini son anda iptal etti.
Miçotakis, görüşmenin aniden iptal edilmesi nedeniyle büyük hayal kırıklığına uğradığını söyledi ve Sunak yerine Başbakan Yardımcısı Oliver Dowden ile ayarlanan alternatif görüşme teklifini de reddetti.
Sunak’ın ofisinden yapılan açıklamada, Miçotakis'in İngiltere ziyareti sırasında Parthenon Heykelleri konusunu gündeme getirmeyeceğine dair Yunan hükümetinden güvence aldıkları inancı dile getirildi.
"Mona Lisa tablosunu ikiye kesip sergilemek gibi"
İngiltere'yi ziyaret eden Miçotakis, 25 Kasım’da BBC'nin yaptığı söyleşide, Atina Akrapolisi'nden Osmanlı İmparatorluğu döneminde İngiltere'ye götürülen Elgin Mermerleri’nin Yunanistan'a iade edilmesi gerektiğini söylemişti.
Miçotakis, geri kalan kısmı Atina’daki Akropolis Müzesi’nde sergilenen bu eserlerin iki ayrı ülkede sergilenmesini "Mona Lisa tablosunu ikiye kesip sergileme” olarak nitelemişti.
Sunak'ın bugün yapılması ve yaklaşık 45 dakika sürmesi planlanan görüşmeyi son anda iptal etmesinden çok rahatsız olduğu belirtilen Miçotakis, "Duruşlarının doğru ve adil olduğuna yürekten inananlar, yapıcı bir tartışmaya girmekten asla çekinmezler” yorumunda bulundu.
İngiltere ve Yunanistan'ın dostluğunun uzun bir geçmişe dayandığını belirten Miçotakis, "Parthenon Heykelleri konusundaki pozisyonumuz belli. İngiliz mevkidaşımla bu konuda bir görüş alışverişinde bulunacağımı tahmin ediyordum" diye konuştu.
Miçotakis: "Mesele eserlerin mülkiyeti değil, bütünlüğü”
BBC 1’de 25 Kasım'da Laura Kuenssberg'in sunduğu programa katılan Miçotakis, tarihi eserlerin İngiltere ve Yunanistan'daki parçalarının resimlerini gösteren Kuenssberg'in "Sizce nerede daha güzel görünüyorlar?" sorusuna, "Cevap bence çok açık" yanıtı vermişti.
Müzenin, bu eserlerin teşhir edilmesi için kurulduğunu belirten Yunan Başbakan, "Eserler Akropolis Müzesi'nde daha güzel görünüyor” demişti.
Tartışmanın sadece eserlerin "mülkiyeti" odaklı sürdürülmemesi gerektiğini belirten Miçotakis, "Bence konu daha ziyade, eserlerin yeniden bir araya getirilmesiyle ilgili. Özgün hali tek parça olan bir anıtı nerede daha iyi değerlendirebilirsiniz?" diye sordu.
Eserlerin Yunanistan’a ait olduğunu ve geçmişte çalındığını da savunan Miçotakis, mevcut durumun Mona Lisa tablosunu ortadan kesip iki ayrı yerde sergilemeye benzediğini belirtti. "Sizce tabloyu bölünmüş halde görenler keyif alabilir miydi?" diye soran Miçotakis, bu yüzden Elgin Mermerleri'nin orijinal yeri Yunanistan'a geri gönderilmesi için lobi çalışması yürüttüklerini söyledi.
Kiryakos Miçotakis konuyu bugün Rishi Sunak ile yapacağı görüşmede de gündeme getireceğini belirtmişti. Ancak bu görüşmenin iptal olması üzerine Yunanistan'a geri dönüyor.
Yunanistan Başbakanı dün İngiltere'de muhalefetteki İşçi Partisi'nin başkanı Keir Starmer'la da görüşmüştü. Starmer, Atina ile British Museum arasında bir "ödünç verme" anlaşması yapılırsa buna karşı çıkmayacaklarını söylemişti.
Elgin Mermerleri
Atina Akropolisi’nde, Athena Tapınağı Parthenon ve çevresindeki yapılara ait olan ve halen İngiltere’deki British Museum'da sergilenen, M.Ö. 447-432'de inşa edilen eserlere Elgin Mermerleri deniyor.
Eserler, Yunanistan topraklarının Osmanlı İmparatorluğu'na ait olduğu 19. yüzyıl başlarında, İngiliz diplomat Lord Elgin (Thomas Bruce) tarafından İngiltere'ye götürülmüştü. British Museum'da sergilenen eserler arasında tapınağın duvar süslerinin (friz) 75 metrelik bir kısmı da bulunuyor.
British Museum'un resmi sitesinde yer alan açıklamaya göre, Lord Elgin eserleri padişah fermanına dayanarak 1801ile 1816 arasında İngiltere'ye götürdü. Dönemin İngiltere hükümeti, yaptığı araştırma sonucu eserlerin İngiltere'ye götürülmesinin "yasal" olduğu sonucuna vardı.
Eserlerin kalıcı olarak Yunanistan'a iade edilmesi için ilk başvuruysa 1983'te yapıldı. Müzenin internet sitesinde, "eserlerin iadesi için yapıcı görüşmelerin" sürdüğü" bilgisi de yer alıyor.
Ödünç vermek mümkün mü?
İngiltere'de 1963 tarihli "British Museum Kanunu" eserlerin müze koleksiyonundan çıkarılmasını yasaklıyor. Ancak ödünç verme konusunu düzenleyen bir kanun bulunmuyor.
Geçen yaz, British Museum envanterindeki bazı eserlerin bir çalışan tarafından çalınarak internette satışa sunulduğu ortaya çıkmıştı. Bu olaydan sonra birçok ülke, tarihinin en büyük krizlerinden biriyle karşı karşıya olan dünyaca ünlü müzeye, "eserlerimizi geri verin" çağrısı yapıyor.
