Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün ideolojik varlığı 2006'ya kadar uzanıyor. Peki örgüt Suriye iç savaşında nasıl yüzlerce silahlı grup arasından sıyrılıp "halifelik" ilan etti? Lideri Ebu Bekir El Bağdadi'nin ölümüne uzanan süreçte Suriye ve Irak'ta neler oldu? İşte IŞİD'in "halifelik hevesinin çöküşünün" kronolojisi...
Nisan 2013:
El Kaide'nin Irak kolunun lideri Ebu Bekir El Bağdadi, Suriye'deki Nusra Cephesi'yle birleştiklerini duyurdu. Yeni oluşan grubun adı Irak Şam İslam Devleti oldu.
Ocak 2014:
IŞİD, Ocak ayında Irak'ın Felluce kentini ele geçirdi. Hemen yanı başındaki Ramadi'de de bazı mahalleler artık IŞİD'in kontrolündeydi. Suriye'de ise Rakka'ya girdiler. Rakka daha sonra örgütün deyimiyle "halifeliğin başkenti" olacaktı.
Şubat 2014:
Şubat'ta El Kaide lideri Eymen El Zevahiri, IŞİD'i eleştirdi. Yayımladığı ses kaydında "El Kaide'nin IŞİD'le uzlaşmaya çalıştığını ancak Ebu Bekir El Bağdadi'nin tüm teklifleri reddettiğini" söylüyordu.
Haziran 2014:
Haziran'da Irak'ta dünyanın şaşkınlıkla izlediği bir gelişme yaşandı: IŞİD, Irak'ın en büyük ikinci kenti Musul'u sadece 6 günde ele geçirdi. IŞİD'in kolları devrik lider Saddam Hüseyin'in doğum yeri olan Tikrit'e kadar uzanacaktı.
Irak güvenlik güçlerinin hızlı çöküşü nedeniyle örgüt başkent Bağdat'ın kenar mahallelerine kadar dayandı. Kutsal Şii kentlerini de tehdit edince Iraklı dini liderler gönüllüleri direnişe çağırdı. Aynı ayın sonunda IŞİD ismini değiştirip "İslam Devleti" adını aldı. Irak ve Suriye'de kontrol ettiği bölgelerde halifelik ilan etti. Bağdadi de kendi deyimiyle "İslam Devleti'nin halifesi" olduğunu söyledi.
Bağdadi, Musul'un El Nuri Camii'nde
Temmuz 2014:
Temmuz başında örgütün lideri Bağdadi ilk kez kamuoyu önüne çıktı. Musul'un tarihi El Nuri Camii'nde Cuma hutbesi okudu. Dünya çapında Müslümanları halifeliğine biat etmeye çağırdı.
Ağustos 2014:
Bir ay sonra IŞİD, Musul'un batısındaki Sincar'ı ele geçirdi. IŞİD militanları buradaki Ezidi azınlığa mensup kadınlara tecavüzler ve işkencelerle gündeme geldi.
8 Ağustos'ta ABD devreye girdi, Irak'taki IŞİD pozisyonlarını ilk kez havadan vurdu.
Eylül 2014
22 Eylül IŞİD'le mücadele için önemli bir tarih oldu. ABD öncülüğünde IŞİD'e karşı oluşturulan koalisyon Suriye'de hava operasyonlarına başladı.
Koalisyon 4 yıl içinde Irak ve Suriye'de binlerce hava saldırısı düzenleyecekti.
Ocak 2015
2015 başında Koalisyon'un hava desteğini alan Iraklı peşmergeler IŞİD'i Musul'un bazı kasabalarından çıkardı.
Suriye'de ise gözler Türkiye sınırındaki Kobani'deydi. ABD'nin hava gücüyle destek verdiği YPG, IŞİD'in Kobani'ye saldırısını püskürttü.
Nisan 2015
Birkac ay sonra Irak güçleri Tikrit'i IŞİD'den geri aldı. Bu da Irak'ın IŞİD'e karşı ilk büyük zaferiydi.
Mayıs 2015
Suriye'de ise IŞİD ilerlemeye devam ediyordu. Arkeoloji hazinesi antik kent Palmira IŞİD'in eline geçti.
Şubat 2016
Aylarca süren çatışmaların ardından Irak'ın Ramadi kenti IŞİD'den geri alındı. Binlerce bina yıkılırken şehirde adeta hiçbir sivil kalmamıştı.
Temmuz 2016
26 Temmuz'da başlayan ve 5 hafta süren çatışmaların sonunda, IŞİD Felluce'den de çıkarıldı.
Ağustos 2016
IŞİD'in kontrolündeki bölgelerden yaptığı roket ve havan saldırıları nedeniyle Türkiye, Fırat Kalkanı Harekâtı'nı başlattı. 7 ay süren operasyonun ardından IŞİD Türkiye sınırından uzaklaştırıldı.
Mayıs 2017
2017 yılı özellikle Irak'ta IŞİD'in geri püskürtüldüğü bir yıl oldu. Örgüt Suriye'de de toprak kaybetmeye devam ediyordu. 10 Mayıs'ta ana gövdesini Kürt Demokratik Birlik Partisi'nin (PYD) silahlı kanadı Halk Koruma Birlikleri'nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG), haftalar süren çatışmalar sonrası Tabka Barajı'nın kurtarıldığını açıkladı. Böylece Amerika destekli SDG, IŞİD'in başkent olarak gördüğü Rakka'ya 30 km mesafeye kadar yaklaşmış oldu
Temmuz 2017
10 Temmuz'da Irak Başbakanı Haydar El İbadi, Musul'un IŞİD'den geri alındığını duyurdu. 6 günde kaybedilen Musul, 1,5 yılda geri alınmış oldu. Bu, örgüt için Irak'ta yolun sonu anlamına geliyordu.
Ekim 2017
IŞİD, Suriye'de de büyük bir darbe yedi. SDG, aylar süren ve şehri dümdüz eden bombardımanlar sonrası Rakka'yı ele geçirdi.
Aralık 2017
Eylül-Aralık 2017 arasında Rusların hava, İran'ın kara desteğini alan Suriye hükümeti, IŞİD'in elindeki Deyrezzor, Mayadin ve Elbu Kemal gibi kritik noktaları ele geçirdi.
Ağustos 2018
Bir yıl sonra IŞİD toprak kaybederken, örgütün lideri Bağdadi'yle ilgili spekülasyonlar da artıyordu. "Öldü mü?", "Libya'ya mı kaçtı?" derken Bağdadi bir ses kaydıyla ortaya çıktı. Takipçilerine savaşmaya devam etmeleri mesajı verdi.
Mart 2019
2019'a gelindiginde SDG, IŞİD'in elindeki son toprak parçası olan Baguz'u ele geçirdi. Halifelik fiziksel sınırları yok edilmişti.
Ekim 2019
Türkiye'nin Barış Pınarı Harekâtı, güvenli bölge tartışmaları ve ABD'nin çekilmesinin meşgul ettiği gündeme Türkiye saatiyle merak uyandıracak bir tweet düştü. Trump, "Çok önemli bir şey oldu" diyordu.
Ve ardından ABD Başkanı Donald Trump, IŞİD lideri Bağdadi'nin İdlib yakınlarında kıstırıldığını, Bağdadi'nin bir tünelde üzerindeki intihar yeleğini patlatarak öldüğünü duyurdu.
