Dünya Kaynak: BBC 25.05.2025 12:14

ABD, beyaz Güney Afrikalı mültecilere kapı açtı

Kenya'da bir adam, Ocak ayında eşi ve küçük oğluyla birlikte bir otoparkta geceyi dışarıda geçirmek zorunda kaldı. Kafası karışmış ve yaşananlara inanmakta güçlük çekiyordu.
ABD, beyaz Güney Afrikalı mültecilere kapı açtı

Bu aile, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden (KDC) kaçmış bir mülteci aileydi ve birkaç saat içinde ABD'ye yerleştirilmek üzere uçağa binmeyi bekliyorlardı.

Ancak ABD Başkanı Donald Trump'ın, ailenin planlanan uçuşundan yalnızca iki gün önce ABD mülteci programını askıya almasıyla, uçuşlarının kalkışa 24 saatten az bir süre kala iptal edildiği bildirildi.

BBC'ye konuşan ve kimliğinin gizli kalması için sadece "Pacito" ismiyle anılmak isteyen adam "Gidecek başka bir yerim yoktu," dedi.

Ailesini yaşadıkları evden çoktan taşımış, mobilyalarını ve eşyalarının çoğunu satmış, ABD'deki yeni hayatlarına hazırlanmışlardı. Şu anda hâlâ KDC'den daha güvenli olan Kenya'da yaşıyorlar.

Bu aile, ABD'ye kabul edilmek için şartlı onay almış yaklaşık 120 bin mülteciden yalnızca üçü. Ancak şimdi bu kişiler mülteci programının durdurulması nedeniyle belirsizlik içinde bekliyor.

Trump'ın bu hamlesi, ardı ardına gelen ABD başkanlarının izlediği yaklaşımda köklü bir değişikliği işaret ediyordu. Eski Başkan Joe Biden döneminde, yalnızca 2024 yılında 100 binden fazla mülteci ABD'ye kabul edildi. Bu da son 30 yılın en yüksek yıllık rakamıydı.

'Adil değil'

Trump, Ocak ayında göreve başlamasından bu yana, göçmenlerin ABD'ye gelmesini büyük ölçüde sınırlandıran "Önce Amerika" gündemini hızla hayata geçirdi.

Bir yargıcın kararına rağmen insanların El Salvador'daki kötü şöhretli bir mega hapishaneye sınır dışı edildiği iddiasının yer aldığı bir sınır dışı programı mevcut.

Ayrıca binin üzerinde üniversite öğrencisinin vizeleri iptal edildi ve yasa dışı göçmenlere "kendi isteğiyle sınır dışı edilmeyi" kabul etmeleri halinde kişi başına bin dolar teklif edildi.

Beyaz Saray ise bu uygulamaları, sınır dışı edilen birçok kişinin ya şiddet suçu işlediği ya da ABD'nin çıkarlarını tehdit ettiği gerekçesiyle yapıldığını savundu.

Ancak bazı istisnalar da yapıldı.

Başkan, Şubat ayında yalnızca Afrikanerlere, Trump'ın "ırk ayrımcılığı mağdurları" olarak tanımladığı beyaz Güney Afrikalılara, özel olarak mülteci programını açan bir kararname imzaladı.

Bu ayın başlarında, 59 Afrikaneri taşıyan bir uçak başkent Washington yakınlarında bir havalimanına indi. Havaalanındaki törensel karşılama sırasında ABD dışişleri bakan yardımcısı da hazır bulundu.

"Bu adil değil," diyor Pacito.

"120 bin mülteci tüm süreci, güvenlik taramalarını, sağlık kontrollerini geçti. Yıllardır bekliyoruz ama bu (Afrikanerler) sadece üç ayda süreci tamamlayıp gittiler."

Pacito, kendini çıkmazda hissediyor.

Müzik prodüksiyonu alanında çalışmak için gerekli ekipmanlarını çoktan satmış.

Son birkaç aydır ailesini geçindirmek için gündelik işler bulmaya çalışıyor. "Gerçekten zor," diyor.

Trump, Afrikanerlerin ABD'ye mülteci olarak kabul edilmesini, onların "soykırım" tehdidiyle karşı karşıya oldukları iddiasıyla gerekçelendirdi. Bu görüş, Trump'ın Güney Afrika doğumlu müttefiki Elon Musk tarafından da desteklendi.

Ancak bu tür iddialar yıllardır ortalıkta dolaşsa da yaygın şekilde çürütülmüş durumda ve Güney Afrika tarafından da reddediliyor.

Buna rağmen, bu çağrı özellikle ABD'deki sağ görüşlü gruplar arasında yeni bir ivme kazandı.

Güney Afrika'da Ocak ayında çıkarılan bir yasayla hükümetin, "adil, makul ve kamu yararı için gerekli" durumlarda beyaz toprak sahiplerinden arazi alabilmesi mümkün kılındı.

Bu yasa, apartheid sonrası dönemde Güney Afrika'daki orantısız toprak sahipliğine yönelik hayal kırıklıklarını gidermeyi hedefliyordu; ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 7'si beyaz olsa da tarım arazilerinin yaklaşık yüzde 72'si onların elinde bulunuyor.

Güney Afrika ile diplomatik kriz

Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, şu ana kadar bu yasa kapsamında herhangi bir arazinin el konulmadığını söylese de, yasanın geçmesinden birkaç gün sonra Trump, ülkeye yapılan yüz milyonlarca dolarlık yardımı dondurma talimatı verdi.

Bunun ardından da diplomatik bir kriz patlak verdi.

Ramaphosa ve Trump arasındaki gerginlik, Çarşamba günü Beyaz Saray'daki bir toplantıda açıkça gözler önüne serildi. Trump, Ramaphosa'yı canlı yayında "beyazlara zulüm" iddiasında bulundu. Ramaphosa bu suçlamaları kesin bir dille reddetti.

Uzmanlar, Trump'ın ikinci dönem dış politikasını "içe kapanmacı" olarak tanımlıyor. Bu dönemde dış yardımlar büyük ölçüde kesildi, ABD'nin yabancı çatışmalardan uzaklaştırılması ve göçmen sayısının azaltılması yönünde ciddi adımlar atıldı.

Trump, bu kapsamda Güney Afrika'da HIV/AIDS ile mücadele gibi hayat kurtaran programları destekleyen milyarlarca dolarlık küresel yardım anlaşmalarını da iptal etti.

ABD Başkanı, yardım harcamalarında yolsuzluk tespit ettiklerini söyleyerek bu kararları savundu.

Ancak tüm bu gelişmeler, Beyaz Saray'ın beyaz Güney Afrikalıların kabul sürecini hızlandırma kararını daha da tartışmalı hale getirdi. Mülteci haklarını savunan kuruluşlar bu durumu eleştiriyor.

Kâr amacı gütmeyen Global Refuge örgütünden Timothy Young, BBC'ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:

"Koruma sağlanacak her durumda, zulme dair güvenilir kanıtlar esas alınmalıdır. Buradaki temel mesele, yasalar önünde adalet ve eşit muameledir. Eğer bir grup insani yollarla kabul edilebiliyorsa, aynı hak Afgan müttefiklere, dini nedenlerle zulüm gören azınlıklara ve tehdit altındaki diğer binlerce aileye de tanınmalıdır."

Trump yönetimi ayrıca, ABD'deki Afganların geçici koruma statüsünü uzatmamaya karar verdi. Gerekçe olarak da "Afganistan'ın güvenlik durumunun iyileşmesi" ve "ekonomisinin istikrara kavuşması" gösterildi.

Bu kişiler şimdi sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya.

Güney Afrika suç istatistiklerini ırka göre açıklamıyor ancak 2024 Ekim-Aralık ayları arasında ülkede 6 bin 953 cinayet işlendiği açıklandı.

Bu cinayetlerin yalnızca 12'si çiftlik saldırılarında meydana geldi. Ölenlerden biri, büyük ihtimalle beyaz bir çiftçiydi. Diğer kurbanlardan beşi çiftlikte yaşayan kişiler, dördü ise çoğunlukla siyah olduğu düşünülen çiftlik çalışanlarıydı.

Öte yandan, Birleşmiş Milletler'e ait verilere göre, KDC'de son yıllarda silahlı milisler binlerce sivili öldürdü, yaklaşık 100 bin kişi yerinden edildi.

Pacito, "nereye baksam silahlar vardı" dediği ülkesinden 2016'da ülkeden yürüyerek kaçtığını ve "hiçbir yerde barış" olmadığını hatırlıyor. Eşinin bazı akrabalarının öldürüldüğünü söylüyor.

'Biz Filistinliler ne yaşıyoruz?'

ABD'yi artık bir mülteci olarak yerleşmek için neredeyse imkânsız bir yer olarak gören diğer kişiler arasında, Gazze'den Mısır'a geçmiş Hammad ailesi de bulunuyor.

BBC'ye konuşan Amjad Hammad, "Trump'tan sonra bunun imkânsız olacağını düşünüyorum," diyor.

Kendisi ve ailesi, 2024'te ABD'nin Green Card çekilişine başvurmuş ancak Mayıs ayında reddedildiklerini öğrenmişler.

Trump'ın beyaz Güney Afrikalıların yaşadıklarına gösterdiği ilgiyi, diğer grupların önüne koymasını anlamakta zorlandığını söylüyor ve "Güney Afrika'dakiler soykırımla karşı karşıyaysa, biz Filistinliler ne yaşıyoruz?" diye soruyor.

Hamas'ın İsrail'e yönelik gerçekleştirdiği ve yaklaşık bin 200 kişinin öldüğü, 251 kişinin de rehin alındığı 7 Ekim 2023'teki saldırısının ardından, İsrail de Gazze'de büyük bir yıkıma neden olan saldırılar başlattı ve 53 binden fazla insanı öldürdü.

Hammad'ın dile getirdiği kafa karışıklığı, Ocak ayında ABD'ye yerleşme umudu elinden alınan Pacito'nun hisleriyle benzerlik taşıyor.

O günden beri Kenya'nın başkenti Nairobi'de fiilen evsiz kaldı. Birkaç günlüğüne kendisini ve ailesini kabul edecek kişilerin yanında kalmak zorunda.

"Bazen yiyecek buluyoruz. Bazen bulamıyoruz," diyor.

"Gerçekten çok zor durumdayız."

ABD tarafındaki politika değişiklikleri, Trump tarafından kabul edilme umudunu azaltıyor.

Ancak Afrika'yı tekrar geçip, kendi ülkesine geri dönme düşüncesi onun için akıl almaz bir ihtimal.

"Geri dönemem" diyor.

Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve kontrol edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisi için yapay zekadan da faydalanıldı.