Birçok gözlemcinin şaşkınlığına rağmen, Nasrallah 27 Eylül'de Beyrut'un güney banliyösünün kalbinde, bir yeraltını elinde tutarken öldürüldü. İsrail, hedeflenmesinin doğrulanmış saha bilgilerine dayandığını duyurarak büyük bir olay çıkardı. Bu, Hizbullah'ın yalnızca teknoloji yoluyla değil, aynı zamanda insan istihbaratı yoluyla da yüksek düzeyde sızdığını gösteriyor.
İsrail, yerin birkaç kat altında bulunan Nasrallah'ın sığınağına ulaşmayı başardı ve bu, hava gücünün muazzam kabiliyetini ortaya koyuyor. Belki de daha önemlisi, İsrail, İsrail ve Hizbullah arasındaki ilişkide algılanan yaklaşık yirmi yıllık denge sonrasında Nasrallah'ı ortadan kaldırma kararı almıştı. Ancak Lübnanlı militan grubun, kendi gücünü fazlasıyla abartırken ve İsrail'in kendisine ne ölçüde saldıracağını küçümserken, bu statükoyu hafife aldığı anlaşılıyor.
Nasrallah'ın öldürülmesi, bu nedenle, bir liderin ortadan kaldırılmasından daha fazlasıdır. Hizbullah'ın İsrail karşısındaki zayıflığının ve yanlış hesaplamalarının seviyesini ortaya koymaktadır; grubun toparlanamayacağı bir dizi askeri, güvenlik ve psikolojik darbe almıştır.
Ayrıca İran'ın Irak, Suriye ve Yemen'deki vekil ağlarında panik yarattı. İsrail'in Hizbullah'ı bu kadar aşağılamayı başarması, diğer İran destekli grupların şimdi kendi statülerini ve sonraki adımlarını yeniden düşünecekleri anlamına geliyor. Hamas'ın 7 Ekim'deki İsrail saldırısının birinci yıldönümü yaklaşırken, İran'ın vekilleri Hamas'ı desteklemek için açıkça güç gösterisi yapmaktansa kendini korumayı tercih edebilir.
İran'dan gelen Iraklı Şii hacılar, Kerbela'ya giderken öldürülen Hizbullah komutanı Fuad Şükr (solda) ve öldürülen Hamas siyasi lideri İsmail Haniye'nin portrelerinin karşısındaki bir çadırda dinleniyor.
İçe doğru kayma
İran destekli grupların, İsrail'e yaptığı benzeri görülmemiş saldırının üzerinden bir yıl geçmesini anmak için Hamas ile sembolik bir dayanışma gösterisi planlamış olması olası. Ancak Hizbullah üyelerine yönelik iletişim cihazı saldırılarının yol açtığı karmaşadan sonra, bu gruplar kaynaklarını bunun yerine içlerine kaydırmaya başladılar. Hizbullah'ın (İran'ın "direniş ekseni"nin tacı) sızılıp ifşa edilmesi durumunda, İran'ın ağındaki Hizbullah kadar güçlü olmayan diğer varlıkların daha da savunmasız olabileceğini düşünüyorlar .
Bu, gruplar arasında kendi güvenlikleri ve konumları konusunda artan bir paniğe yol açtı ve bu durum Nasrallah'ın öldürülmesinin ardından zirveye ulaştı. İran destekli milisler, İsrail'in Lübnan'daki kampanyanın sonuçlarından memnun kaldığında hedeflerinin kapsamını genişletmeyi planlayıp planlamadığı konusunda endişeli.
Hizbullah'ın Suriye'de önemli bir varlığı var ve İsrail'in daha sonra dikkatini oraya kaydırması muhtemel. Yemen'de Hizbullah, Husilerin ana akıl hocası oldu ve grup üzerinde İran Devrim Muhafızları Kolordusu'ndan daha fazla etkiye sahip oldu.
Irak'ta İran, milisleri arasında birliği yeniden sağlamaya çalışıyor. Iraklı Şii aktörler arasındaki güven, Bağdat'taki Irak başbakanlık ofisinde faaliyet gösteren ve İran'ın Iraklı müttefiklerinin muhalif veya rakip olarak gördüğü politikacıları hedef alan İran destekli bir casus ağının keşfedilmesinden sonra zaten aşınmıştı.
Lübnan'da yaşananlar, hakim olan güvensizliğe sadece katkıda bulunuyor. Tehlikeye atılan güvenlik ve köstebekler konusunda benzer bir endişe, İran'ın bölgedeki diğer vekilleri arasında da paylaşılıyor.
Paranoya başlıyor
Güvenlik endişelerine ek olarak, paranoya bu grupların birbirleriyle iletişim kurma yeteneğini etkileyebilir, birbirlerine güvenmeleri bir yana. İran'ın vekilleri, kendilerinin ve İran'ın İsrail ve ABD'ye karşı güçlü bir blok oluşturma iddialarına rağmen hiçbir zaman tek bir savaş tiyatrosunun parçası olarak faaliyet göstermediler.
Ancak gruplar taktiksel olarak birbirlerini destekliyor . Irak Halk Seferberlik Güçleri (PMF) içindeki bazı gruplar Hizbullah ve Hamas'ın İran fonlarına erişimini kolaylaştırdı ve Iraklı üyeler sık sık Tahran tarafından gönderilen nakit dolu bavulları taşıyarak Beyrut'a geldiler.
Ayrıca, bazen malların satın alınması ve taşınmasında yer alan kuruluşların küresel tedarik zincirinin bir parçası olarak Hizbullah'ın ekipman edinmesine yardımcı oldular. Hizbullah dışındaki İran destekli grupların üyelerinin, Hizbullah'ın izlerini örtbas etme girişiminin bir parçası olarak patlayan iletişim cihazlarını satın almada rol oynamış olması muhtemeldir. Lübnan'daki saldırılar, gruplar arası iş birliğinin bütünlüğüne şüphe düşürdü. Nasrallah ayrıca İran destekli milislerin vaftiz babası rolünü oynadı. Onun yokluğu, gruplar arasındaki giderek artan uyum eksikliğine katkıda bulunuyor.
Sızma riski
İran ve vekilleri riski önceden görmüş olmalı. İran, vekillerinin coğrafi dağılımı nedeniyle Orta Doğu'daki nüfuzunun genişliğiyle sık sık övünür. Ve yine de, İran'ın ağı büyüdükçe, sızmalara maruz kalma olasılığı da artar.
Yıllarca, PMF ve Husiler ortaya çıkmadan önce, Hizbullah üyeleri üzerinde sıkı bir kontrol sağladı. Ancak bu gruplar, Suriye çatışması boyunca Suriye'de ortaya çıkan sayısız Şii grupla birlikte oluştukça, İran, bu yeni gelenlerin kapasitesini oluşturmak ve onlara akıl hocalığı yapmaya devam etmek için en eski ve en deneyimli grup olan Hizbullah'ı çağırdı.
Suriye'de İran destekli milisler Hizbullah kamplarında eğitim veriyor.
İran Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC) bu görevde Hizbullah'ı desteklerken, yıllar geçtikçe hem IRGC'nin hem de Hizbullah'ın denetimi, akıl hocaları çoğaldıkça gevşedi. Sonuç olarak, İran destekli grupların içinden bir dizi kişi, kolayca tespit edilmeden İsrail veya ABD için çift taraflı ajan olarak çalışabildi.
Devrim Muhafızları Ordusu ve Hizbullah, iç muhalefete karşı sıfır tolerans gösterdi; Devrim Muhafızları, kıdemlerine bakmaksızın kendi çizgisinde kalmayan vekillerini ortadan kaldırmaktan çekinmedi; Hizbullah ise kendisine ihanet edenleri sert bir şekilde cezalandırmaktan yana tavır aldı.
Ancak bu, grupları sızanların varlığından tam olarak koruyamadı. Patlayan iletişim cihazları ve Nasrallah'ın öldürülmesi, iletişim cihazlarının tedarik zincirinin ele geçirilmesini kolaylaştıranlar da dahil olmak üzere, üst düzeyde sızanların var olma olasılığını gösteriyor.
IRGC ve İran'ın vekilleri, Suriye çatışmasına ve hem Suriye hem de Irak'ta İslam Devleti terör örgütüne karşı mücadele bağlamında dahil olan çok sayıda fırsatçıyla iş yapıyor. İran ve vekilleri, bu tür fırsatçılarla ilişki kurdu çünkü kaçakçılık ve Captagon uyuşturucu ticareti gibi diğer yasadışı faaliyetler yoluyla para üretmek için yararlıydılar.
Bu çıkarcıların bazıları para kazanmaya çalışan özel aktörlerdi, diğerleri ise gümrük memurları ve Dördüncü Tümen gibi Suriye Silahlı Kuvvetleri üyeleri gibi Suriye ve Irak'taki devlet kuruluşlarıyla bağlantılıydı. Yüksek disiplin seviyelerine uyan Hizbullah ve IRGC'nin çekirdek üyelerinin aksine, çıkarcılar güvenlik konusunda gevşek davranabilir ve işbirliği yaptıkları aktörlere karşı bile dürüstlükleriyle bilinmezler.
Vurguncuların
İran ve Hizbullah'ın Suriye'ye müdahil olması arttıkça, bazen yabancı malların edinimi için cephe görevi gören bu çıkarcıların operasyonlarına giderek daha fazla karışıyorlardı. Ancak ne mallar ne de çıkarcılar her zaman güvenilir değildi.
Mayıs 2024'ün sonunda Syria.tv, Lazkiye Limanı ve Lübnan'la kara sınırından Suriye'ye gelen güneş paneli sevkiyatlarında casusluk cihazları bulunduğunu gösteren bir araştırma yayınladı. Satın alma işlemi Suriye Ordusu'nun Dördüncü Tümeni ve Devlet Başkanı Beşşar Esed'in bir akrabası tarafından kolaylaştırıldı. Casusluk cihazlarının İsrail ile bağlantılı olduğu ve Suriye'deki IRGC ve İran'ın vekillerini gözetlemek için tasarlandığı keşfedildi. Ancak Nasrallah'ın öldürülmesi, sızmanın İran destekli gruplar tarafından ne tahmin edilen ne de tespit edilen bir düzeyde olduğunu gösteriyor.
7 Ekim kutlaması planlamak yerine, İran'ın vekilleri artık güvenliklerinin ihlal edilip edilmediğini belirlemeye çalışırken yukarıdaki gibi olayları incelemekle meşgul olacaklar. Nasrallah'ın öldürülmesi, İran'ın vekillerinin hareket etme ve koordinasyon yeteneğini sınırlayan bir dalga etkisine sahip olacak. Bu nedenle İsrail'in Lübnan'daki kampanyası, İran'ın vekil ağındaki tüm gruplar için bir caydırıcı görevi görüyor ve bu gruplar kendilerini "direniş ekseni" olarak adlandırmaktan paranoya ekseni haline geldiler.
